Στην καμπή του 21ου αιώνα, εκεί που η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα,
αναδύονται οι επιλογές που θα οδηγήσουν και θα καθορίσουν τη μοίρα της και το
μέλλον της.
Δεν πρόκειται για μια αφηρημένη ανθρωπότητα αποκομμένη από το
δομικό και υπαρξιακό της στοιχείο που είναι ο άνθρωπος.
Είναι η κοινή
ανθρωπότητα των ανθρώπων που επιλέγει την έκβαση της ιστορίας της.
της Αγάπης Καραμανλή
Στην καμπή του 21ου αιώνα, εκεί που η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα, αναδύονται οι επιλογές που θα οδηγήσουν και θα καθορίσουν τη μοίρα της και το μέλλον της.
Δεν πρόκειται για μια αφηρημένη ανθρωπότητα αποκομμένη από το δομικό και υπαρξιακό της στοιχείο που είναι ο άνθρωπος. Είναι η κοινή ανθρωπότητα των ανθρώπων που επιλέγει την έκβαση της ιστορίας της.
Αν έχουμε σήμερα την αίσθηση ότι ο παλιός κόσμος, οι συνήθειες και οι πρακτικές του 20ου αιώνα, που οδήγησαν την ανθρωπότητα και τον πλανήτη σε υπαρξιακό αδιέξοδο – οικονομικό, οικολογικό, κοινωνικό και πολιτειακό – εξαφανίζεται θραύσμα το θραύσμα, στην πραγματικότητα δεν έχουμε ακόμα την απάντηση για τη επιλογή μας που θα φέρει την νέα αυγή της ανθρωπότητας.
Δε γνωρίζουμε ακόμα αν θα επικρατήσει η τυραννική βία του αγοραίου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού ή η ευημερία της Δημοκρατίας και το κοινό όφελος της κοινής ανθρωπότητας, που δεν εξαιρεί κανέναν και εδραιώνει μια ζωή άξια να ονομάζεται έτσι.
Οι δυο αυτοί κόσμοι στέκονται και σήμερα ο ένας απέναντι στον άλλο. Μετρούν τις δυνάμεις τους. Είναι δυο κόσμοι γνωστοί. Υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν στην ιστορία του ανθρώπου.
Είναι η Δημοκρατία και η Ολιγαρχία.
Σήμερα η ανθρωπότητα δεν μπορεί να επικαλεστεί καμία άγνοια για να δικαιολογήσει την επιλογή της. Από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο κι έπειτα το νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό σύστημα οικοδόμησε την δύναμή του, εδραίωσε τον ιστό του, αύξησε τον πλούτο του, κατακερμάτισε τις κοινωνίες και τον άνθρωπο, καταβαράθρωσε αρχές και αξίες, εξαφάνισε τη φύση.
Στην πραγματικότητα το κυρίαρχο σύστημα κατάφερε όλα αυτά πουλώντας ένα και μοναδικό αγαθό.
Τη Δημοκρατία. Την κατατεμάχισε, την εμπορευματοποίησε και την πούλησε.
Εξαγόρασε την ανθρωπότητα και λεηλάτησε τον πλανήτη πουλώντας του κομμάτι κομμάτι την ιδέα της δημοκρατίας.
Ο χαρακτήρας της παγκόσμιας συστημικής εξουσίας είναι φτιαγμένος με την χρηματατοπιστωτική διακυβέρνηση, τη συσσώρευση του πλούτου και τον αστυνομοκρατούμενο έλεγχο. Είναι αυτός που διαμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού και επιβάλλεται στις πολιτικές, στις κυβερνήσεις που νομοθετούν, στις συμπεριφορές και στις υποκειμενικότητες φυλακίζοντας μας.
Το αδιέξοδο μας είναι πρόδηλο. Οι κυβερνήσεις μιλούν για μεταρρυθμίσεις και οι πολίτες γνωρίζουν ότι ο όρος αυτός δε συνδέεται πλέον με την κοινωνική πρόοδο που εξέφραζε στην απαρχή του. Οι μεταρρυθμίσεις σήμερα συνδέονται με τη συρρίκνωση της δημοκρατίας. Με τη συρρίκνωση της κοινωνικής, οικονομικής, οικολογικής και πολιτειακής δικαιοσύνης. Κάτω από την υπαγόρευση της
νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής απολυταρχίας οι κυβερνήσεις μεταρρυθμίζουν ένα δικαίωμα για να το καταργήσουν. Βιώνουμε καθημερινά μια απώλεια δικαιωμάτων με όποιο τρόπο κι αν προσδιορίσουμε την οντότητα μας – άνθρωπος, πολίτης, εργαζόμενος κ.α.
Το ίδιο το αφήγημα του κυρίαρχου οικονομικού και πολιτικού συστήματος αντιφάσκει.
Από τα επικρατέστερα μιντιακά του φερέφωνα είμαστε μάρτυρες ενός ακούσματος που εγκωμιάζει τα προτερήματα του ανταγωνισμού το πρωί, κλαίει για τις ανισότητες και τη φτώχεια το μεσημέρι και διεκδικεί την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας το βράδυ. Είναι η μεθοδολογία του για να αποθαρρύνει και να χειραγωγήσει την κοινωνία των ανθρώπων, να θρέψει τους φόβους της. Θέλει να την τρομοκρατήσει και να την καταστήσει αδρανή.
Η Δημοκρατία βρίσκεται στο στόχαστρο.
Η τεχνολογία των ανθρώπινων δεδομένων μέσω των ψηφιακών προφίλ μετασχηματίζει τους πολιτικούς σε σεισμογράφους.
Στο πολιτικό μάρκετινγκ, η πολιτική εμπορία πραγματοποιείται με μια ενδελεχή και καθαρά ποσοτικοποιημένη καταγραφή των ψηφιακών σημάτων της ανθρώπινης ομάδας στόχου. Η πολιτική πρόταση αρθρώνεται σύμφωνα με την αντίδραση της στοχευμένης ομάδας. Έτσι, το σύνολο της ομάδας αλλά και εξατομικευμένα ο καθένας θα βρεθεί εκ των προτέρων μπροστά στην επιλογή της πρότασης που θέλει να ακούσει.
Η πολιτική δεν προτείνει πια ένα σχέδιο έργου για να υπερβεί την τρέχουσα πραγματικότητα. Η αντίδραση στα μιντιακά σήματα γίνεται για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων των εκλογών. Είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης της εκλογικής διαφήμισης και της χρηματοδότησης των εκλογικών επενδύσεων.
Όταν βελτιστοποιούμε δεν παράγουμε πολιτικό έργο. Όταν βελτιστοποιούμε ενισχύουμε την κατάσταση των πραγμάτων.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά συντηρητική πολιτική όπου τα δεδομένα αποκτούν κανονιστική ισχύ. Τα δεδομένα καταγράφονται παθητικά, ποσοτικοποιούνται και αποτελούν τη βάση της παραγωγής ενός πολιτικού προγράμματος.
Οι άνθρωποι δε συναντιούνται, δεν αναθεωρούν τις απόψεις τους, δεν αναπτύσσουν μια αντανακλαστική πολιτική σκέψη που οικοδομείται από κοινού. Το μόνο που ενδιαφέρει την κυρίαρχη πολιτική και την κυρίαρχη οικονομία είναι η υπερεξατομίκευση και η εμπορευματοποίηση τωνπροφίλ των πολιτών.
Με τον τρόπο αυτό οι πολίτες δέχονται χωρίς να αξιολογούν την απάντηση στη ζήτηση που δίνει το κυρίαρχο σύστημα με καθαρά εμπορικό τρόπο.
Αν τα προφίλ ομογενοποιηθούν με τη βοήθεια της μιντιακής εκπαίδευσης ακόμη καλύτερα.
Η δουλειά της επιχείρησης διευκολύνεται. Δεν κυβερνάμε πλέον τα γεγονότα. Κυβερνάμε από τα γεγονότα μηδενίζοντας κάθε δυνατότητα να αρθρωθεί μια κριτική.
Όμως, η πολιτική χτίζεται με την αντιπαράθεση των διαφορετικών απόψεων. Ο δημόσιος χώρος δεν είναι ένας χώρος διαπροσωπικού διαλόγου ανάμεσα σε ένα πολιτικό και την στοχευμένη του ομάδα. Είναι ο χώρος συνάντησης που γεννά την ίδια την πολιτική γιατί τα άτομα αντιμετωπίζουν πράγματα που δεν είχαν προβλεφθεί για τα ίδια και έτσι ενθαρρύνονται να επανεξετάσουν τις προτιμήσεις τους, να αναπτύξουν μια συλλογιστική, να αυτοπροσδιοριστούν ως πολιτικά όντα, να γίνουν πολιτικά υποκείμενα.
Η νέα τρωτότητα των ανθρώπων, που βρίσκονται αντιμέτωποι με το προφίλ τους σε μια εξατομικευμένη πολιτική, έγκειται στο ότι ενώ αποτελούν το στόχαστρο του πολιτικού μάρκετινγκ με βάση το προφίλ τους, οι ίδιοι αγνοούν το γεγονός αυτό.
Έτσι εξαφανίζεται η δυνατότητα και σταδιακά η ικανότητα της αναφοράς των ανθρώπων στον εαυτό τους, της συνειδητοποίησης των δικών τους κινήτρων και των δικών τους πολιτικών πεποιθήσεων, του δικαιώματος της αλλαγής γνώμης.
Ο άνθρωπος δεν κυβερνιέται ως πρόσωπο ή άτομο. Στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρει την εξουσία και δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για αυτήν. Αυτό που ενδιαφέρει την εξουσία είναι οι ευκαιρίες που αντιπροσωπεύουν τα άτομα και οι κίνδυνοι που εκπροσωπούν.
Την κυρίαρχη εξουσία δεν την ενδιαφέρει η ζωή αλλά αυτό που αντιπροσωπεύει ο τρόπος ζωής.
Εντούτοις, η ίδια η ζωή είναι ανθεκτική απέναντι σε μια τέτοια απαξία και χειραγώγηση.
Η πολιτική σκηνή είναι στην ουσία της ένας δημόσιος χώρος και όχι μια παράθεση ιδιωτικών επενδύσεων μεταξύ ενός πολιτικού πωλητή, που διεκπεραιώνει την πώληση μέσω της διαδικασίας πόρτα – πόρτα, και του στοχευμένου του πολίτη – πελάτη.
Όμως, το άνοιγμα της πολιτικής σκηνής προϋποθέτει την ανάληψη της ευθύνης της πολιτικής πρότασης και της υλοποίησης της.
Προϋποθέτει την επανασύνδεση της ανθρώπινης υπόστασης με τη γνώση της ανθρώπινης ατέλειας και τον κίνδυνο της απώλειας του ίδιου του έργου. Αφορά τη βαθιά γνώση και συνείδηση της κοινωνίας των ανθρώπων ότι δυνητικά μπορούμε να κάνουμε λάθος, μπορούμε να χάσουμε και μπορούμε να μάθουμε από τις αποτυχίες, τα λάθη και τις απώλειες μας. Ότι μπορούμε να ανοίξουμε νέα υπαρξιακά και κοινωνικά μονοπάτια, να αρθρώσουμε νέες σκέψεις, να κοιτάξουμε νέους ορίζοντες.
Στην πολιτική και στη ζωή πρέπει να διατηρήσουμε κοινούς χώρους κριτικής, κοινούς χώρους αβεβαιότητας, κοινούς χώρους αναποτελεσματικότητας, κοινούς χώρους που διαφεύγουν κάθε προσπάθεια βελτιστοποίησης, κοινούς χώρους που δεν φυλακίζονται από το εμπορικό ή το πολιτικό μάρκετινγκ.
Η Δημοκρατία δεν είναι προς πώληση.
Η ιδέα της Δημοκρατίας δεν καταρρίπτεται. Η ανθρώπινη ιστορία δεν είναι προδιαγεγραμμένη ούτε γνωστή.
Ο μόνος ικανός να γράψει την ιστορία του είναι ο οικουμενικός άνθρωπος, οι κοινωνίες των ανθρώπων, οι λαοί του κόσμου.
Η έξοδος από την τρομοκρατία της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής ολιγαρχίας είναι στην πράξη η απάντηση σε ένα βαθύ και αληθινό αίτημα δημοκρατίας.
Ένα αίτημα για την αναγνώριση του κυρίαρχου λαού. Συνυφαίνει την οικονομική ευημερία, την κοινωνική υγεία, την οικολογική συμβίωση και εγκαθιδρύει έναν οικουμενικό πολιτισμό που αξιώνει τη ζωή και την πολιτική συναπόφαση της κοινής ανθρωπότητας.
Η έξοδος από το βάρβαρο σύστημα που κυριαρχεί στις ζωές μας σημαίνει ότι η ανθρωπότητα δεν αποδέχεται πλέον τον εγκλεισμό της στην ολιγαρχική διακυβέρνηση του.
Σημαίνει ότι επιλέγουμε την καλύτερη ζωή στο παρόν και την ελπίδα στο μέλλον.
Σημαίνει ότι αφήνουμε χώρο για την αισιοδοξία στην ζωή μας, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να πιστέψει ότι καλά πράγματα μπορούν να συμβούν.
Σημαίνει ότι επιλέγουμε τη Δημοκρατία.
(Αγάπη Καραμανλή – Η Εφαρμοσμένη Δημοκρατία στον 21ο αιώνα – σελ.219 – Αντί επιλόγου για την Εφαρμοσμένη Δημοκρατία στον 21ο αιώνα)
Agapi Karamanli 